Navigation Menu+

CPEI en de Tussenmaat

tussenmaat2

13 maart 2013 – Arcam en de gemeente Amsterdam organiseerden op 8 maart de themamiddag ‘Ruimte voor de tussenmaat’. Hier werden een aantal zeer inspirerende voorbeelden uit Duitsland en Belgie getoond van projecten op de schaal tussen het individuele kavel en het bouwblok. Ook procesmatig hielden de getoonde projecten het midden tussen particuliere bouw en grootschalige projectontwikkeling. De Duitse en Belgische voorbeelden lieten veel woonkwaliteit zien in veel verschillende woningtypes. Helaas is de vertaling naar de Nederlandse situatie niet zo eenvoudig. De omstandigheden zijn hier en vooral ook nu wezenlijk anders.

Wat opvalt bij de buitenlandse voorbeeldprojecten is dat veel kwaliteit ontstaat door ruimtelijke oplossingen die voortkomen uit de beperkingen en de mogelijkheden van de locatie. Door het vinden van ontwerpoplossingen voor aspecten als privacy, collectieve buitenruimte en bezonning binnen de niet al te rigide bouwenvelop worden bijzondere woonkwaliteiten gerealiseerd. De crux zit hem vooral in de ‘ruimte’ die er is voor inventiviteit.

De Tussenmaat werd tijdens het symposium in verband gebracht met het recente zelfbouwbeleid van de gemeente Amsterdam. Maarten van Poelgeest riep in het debat architecten op om initiatieven te nemen. Ik denk dat daar geen gebrek aan is. Voor de bouwgroepenkavels die de afgelopen tijd in Amsterdam beschikbaar zijn gekomen is het aantal plannen en initiatieven van architecten groter dan het aanbod. De vraag is wel of deze kavels voldoende ruimte bieden aan ruimtelijke kansen en woonkwaliteit.

In tegenstelling tot de Belgische en Duitse voorbeelden is de Nederlandse collectieve zelfbouw in de eerste plaats een alternatieve financieringsstrategie. Bouwenvelop, spelregels en grondprijs zijn in Amsterdam compleet dichtgetimmerd, waardoor de ontwerpopgave gereduceerd wordt tot een architectonische invuloefening. Ruimte voor inventiviteit en onverwachte oplossingen is er niet. Hierin speelt natuurlijk mee dat veel zelfbouwkavels opgeknipte grootschalige projecten zijn waar de oorspronkelijke ontwikkelcombinaties geen toekomst meer in zagen.

CPEI biedt kansen voor de Tussenmaat
De ontwikkeling van de tweede fase IJburg, het centrumeiland in het bijzonder, biedt veel potentie voor tussenmaat kwaliteiten. Hier ligt nog niets vast. Er is geen ontwikkelaar die het risico van het hele eiland wil dragen. De stedenbouwkundige randvoorwaarden moeten nog worden opgesteld. Het is nu nog mogelijk om meer los te laten. In plaats van het van bovenaf dichttimmeren (of metselen) van de ruimtelijke kwaliteit zouden we meer ruimte moeten geven voor het ontstaan van kwaliteit van onderop. Door partijen (kleine ontwikkelaars, architecten, bouwgroepen) zelf keuzes te laten maken kan een woon/werkgebied ontstaan met een veel grotere diversiteit dan we in Amsterdam gewend zijn.
CPEI daagt beleidsmakers uit om minder te bepalen en meer te vertrouwen op kleinschalige initiatieven.

Jannie (2K) Jannie Vinke

Bekijk hier de videoregistratie van de bijeenkomst “Ruimte voor de Tussenmaat” bij CREA Amsterdam